Het was altijd een feest om als reisleider, na het bezoeken van de grote pauselijke basiliek Santa Maria Maggiore, mijn gasten mee te nemen naar de dichtbij gelegen kleine, verstopte kerk Santa Prassede. En ook als vrienden naar Rome gaan, raad ik graag dit verstopte pareltje aan. Toegegeven: Rome staat vol met kerken, groot en klein, de een nog mooier dan de ander. Maar een kerkje met zo’n onbeduidende buitenkant, en dan zó’n onverwachte stralende binnenkant…..nee, die kan je niet links laten liggen!

Bovenop de heuvel Esquilijn staat de machtige basiliek Santa Maria Maggiore, met een Romaanse klokkentoren naast de barokke gevel en mozaïeken in het middenschip en de apsis. Bernini werd er begraven, menig Romeins VIP trouwde er en elke 5de augustus regent het witte bloemblaadjes in de Borghese kapel, ter nagedachtenis aan de ontstaansgeschiedenis van deze kerk. Trek er maar even wat tijd voor uit, want deze pauselijke basiliek is behoorlijk groot en je bent wel even bezig eer je het interieur goed hebt bekeken. Maar stap dan het grote plein voor de kerk op, en ga met je rug naar de gevel staan. Steek het plein over, hou rechts aan en duik rechts de Via S. Giovanni Gualberto in. Je loopt bijna automatisch tegen de zijingang van de Santa Prassede aan. Niet dat die ingang erg opvalt. Helemaal niet zelfs. Een gestucte muur, een bordje naast een openstaande deur. That’s it.

Een heilige……of niet?

Je komt rechts van het hoofdaltaar de kerk binnen. En dat hoofdaltaar, of beter gezegd de apsis en het koor eromheen, zijn meteen aandachtstrekkers. Volledig versierd met de meest kleurrijke Byzantijnse mozaïeken. De Santa Prassede werd in de 9^de eeuw gesticht door paus Paschalis I, al is er in de loop der eeuwen veel verbouwd en veranderd. Het is een eenvoudige kerk, met een middenschip en twee zijschepen, gescheiden van elkaar door granieten zuilen. De heilige Prassede is zelf ook afgebeeld, op het mozaïek in de apsis, samen met haar zus Pudenziana. Ze staan aan weerszijden van Christus, met de armen van Petrus en Paulus op hun schouders.

Best opmerkelijk, want Prassede en Pudenziana hebben naar alle waarschijnlijkheid nooit bestaan. Ze zouden de dochters zijn geweest van de Romein Pudens, die in de 2^de eeuw verderop in de wijk woonde. In zijn huis zou Petrus nog hebben gelogeerd, en er een Christelijke gemeenschap hebben gesticht. De kerk, die later op Pudens’ huis werd gebouwd, werd daarom Ecclesia Pudentiana genoemd, de kerk van Pudens. De naam Pudentiana ging in de eeuwen erna echter een eigen leven leiden, en volksdevotie creëerde er een heel heiligenleven omheen, inclusief heilige zus Prassede.

 

Zoom vooral goed in op de vele prachtige details van dit apsis- en koormozaïek. Heiligen, engelen, de vier evangelisten in de vorm van hun symbolen de leeuw, os, engel en adelaar, palmbomen, drinkende herten en let vooral op de feniks die links pontificaal in een palmboom zit. In de eerste instantie eerder gelijkend op een kip, maar bij nader inzien met stralende aureool, als symbool van de Wederopstanding.

De Paradijstuin

In het rechterzijschip bevindt zich de San Zeno-kapel, het mausoleum van Theodora, de moeder van paus Paschalis. Er staat een automaat vlak voor de ingang van deze kleine kapel, waarmee je de lichten voor eventjes kan aandoen. Zorg dus voor wat muntjes. De Byzantijnse mozaïeken uit de 9^de eeuw bedekken elke centimeter van elke wand én het plafond, en zorgen voor een buitenaardse gloed. Dankzij deze mozaïeken wordt de kapel ook wel ‘Paradijstuin’ genoemd. De heilige Prassede is ook hier weer uitgebeeld, samen met haar zus Pudentiana, Maria, en Theodora. Theodora heeft een vierkante aureool achter haar hoofd, net als haar zoon Paschalis in het apsismozaïek. Het betekent dat ze nog in leven was toen het mozaïek werd gemaakt.

In de San Zeno-kapel wordt ook een deel van een zuil bewaard. Volgens de overlevering zou het de zuil zijn waaraan Christus werd vastgebonden en geslagen. In vroegere tijden werden er bezeten mensen naartoe gebracht, in de hoop op uitdrijving en genezing. Vlak naast de San Zeno is een souvenirwinkeltje ingericht. De ansichtkaarten zijn zeer de moeite waard, vooral die met de fijnste details van de mozaïeken. Zoek vooral naar de feniks….

 

Martelaren

Sta, na je bezoek aan de San Zeno-kapel, vooral ook nog even stil bij de prachtige Cosmaten-vloer in het middenschip. Vlakbij de officiële ingang (die overigens zelden als ingang wordt gebruikt) ligt een grote rode porfieren schijf op de vloer. Hieronder verborg Prassede volgens de overlevering de overblijfselen en het bloed van meer dan 2000 martelaren.

Photo credits © Livio Andronico (San Zeno-kapel) / Wellschik (middenschip en apsis)