Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt als je Rome bezoekt: een begraafplaats gaan zien. Maar voor de al wat doorgewinterde Romeganger is het cimitero acattolico zeker de moeite waard. Deze kleine en overzichtelijke begraafplaats vind je op loopafstand van metrohalte Piramide in de wijk Testaccio. De naam zegt het al: hier worden sinds de 19de eeuw niet-katholieken, vaak toeristen en reizigers van aanzienlijke komaf, begraven. Ik bezocht de begraafplaats op een zondagmorgen, laat in augustus. Een betere timing was niet denkbaar!

Hoe kom je er?

Om het cimitero acattolico te bezoeken, pak je metrolijn B naar halte Piramide. Deze grote stenen piramide van Cestius, gebouwd in de eerste eeuw v.Chr., is ook vanaf de metrohalte niet te missen. Meteen achter de piramide ontwaar je een groene strook pijnbomen. Dáár moet je naartoe!
Steek de grote verkeersrotonde over richting de piramide, en loop via de Via Raffaele Persichetti rechts om de Piramide heen. Sla linksaf de VIa Caio Cestio in, en je loopt vanzelf tegen de ingang van de begraafplaats aan.

Zodra je de begraafplaats betreedt, ontwaar je de voor begraafplaatsen zo typische eerbiedwaardige stilte. Alsof het gewone, alledaagse geluid van een levendige stad volledig is uitgezet en er een gedempte, rustgevender versie voor in de plaats is gekomen. Waarschijnlijk word je door een medewerker van de begraafplaats aangesproken en krijg je een korte uitleg over waar je welke tombe van beroemde overledenen kunt vinden. Soms worden er zelfs rondleidingen aangeboden. Maar de wandelpaadjes zijn duidelijk genoeg, net als de wegwijzers. Zelf aan de wandel gaan is een prima alternatief.

Een prachtige, melancholische plek

Zoals al eerder gezegd, bezocht ik het cimitero op een late augustusdag. De zon scheen, de lucht was blauw en wolkjes waren bijna niet te aanwezig. Er waaide een zacht briesje tussen de bomen door, zodat je de takken en bladeren soms zachtjes kon horen ruisen. En toch kon ik in dat briesje een voorzichtige ondergrond van herfstige frisheid voelen. September kwam eraan, de rientro stond voor de deur. Die middag zou ik weer terugvliegen naar Nederland, na een maand vakantie en spontaan freelance-werk in Italië. Het was een schitterende maand geweest, maar nu moest ik toch echt weer terug naar huis. Verdergaan met werk zoeken, met hulp van het UWV met een opleiding beginnen, en hopelijk, uiteindelijk, een eigen huis vinden. Ik was al 7 maanden werk- en huisloos -dank u, corona- en deze maand Italië was een heerlijke mogelijkheid om even, heel even, de onrust en het verdriet te laten voor wat het was. Ik had er kunnen opladen, energie vergaren, en was weer klaar om aan de slag te gaan. En in dat stille cimitero, waar de zon zo heerlijk scheen en het briesje aankondigde dat de tijd verstreek, voelde ik een flinke golf melancholie, waar ik helemaal vrede mee had.

Aan de wandel

De begraafplaats lijkt wel uit twee delen te bestaan. Na binnenkomst kun je het wandelpad volgen en sla je af naar links. Je komt dan al snel uit op een grasveldje, met hier en daar wat verdwaalde grafzerken en tombes, zo lijkt het. Op de achtergrond steekt de piramide als een soort poortwachter fier overeind. En: tussen en op de graven liggen overal katten te soezen. Goedverzorgde katten die soms tevoorschijn springen om op een hagedisje te jagen, of bovenop een graftombe uitgebreid hun pootjes gaan zitten wassen. Op dit grasveld vind je graven van beroemde overledenen zoals dichter John Keats. Via het wandelpad maak je een mooie cirkelvormige wandeling, en kom je vanzelf uit bij het meer volgebouwde en schaduwrijke gedeelte van het kerkhof.

Onder een dak van pijnbomen

Dit gedeelte ligt wat hoger, en bestaat uit verschillende terrassen. Rijen aan rijen dik liggen de graven naast elkaar, soms met een scheve zerk of een flink standbeeld bovenop het graf. Overal tussen de graven staan struiken, olijfbomen en de bekende pijnbomen. Samen zorgen ze voor een geweldig kleurenspel van fel zonlicht, afgewisseld door donkere vlekken schaduw. Er zijn stenen trappen aangelegd tussen de verschillende terrassen. Je kunt ook een heel terras af, langs de verschillende graven wandelen, al zorgen de begroeiing en scheve grafstenen er soms voor dat de wandelpaden hier en daar wat moeilijker begaan zijn. Doe hoe dan ook geen zondagse hakken aan als je hier gaat wandelen.

Op sommige kruispunten van wandelpaden zijn bankjes neergezet. Hier is het prima zitten en wat mijmeren. Het cimitero acattolico is geen Père-Lachaise in Parijs, waar bezoekers bijna op bedevaart gaan naar het graf van die of gene bekende zanger, kunstenaar of artiest. Toch kun je hier op zoek naar graven van 19de-eeuwse beroemde schrijvers en dichters. Zij bezochten Rome voor hun Grand Tour, of hadden het koude Noord Europa ingeruild voor de mediterraanse zon. Ik noemde al een John Keats, maar ook de dichter Percy Shelley werd hier begraven, de schilder Joseph Severn, de zoon van Goethe, en de Italiaanse schrijver en filosoof Gramsci. Het meest bezochte en gefotografeerde graf is echter niet van een beroemdheid. De neoclassicistische beeldhouwer William Wetmore Storey maakte voor het graf van zijn in Rome overleden vrouw Emelyn een levensgroot beeld van een treurende engel. In de schaduw van de piramide ligt de engel over het grafmonument gebogen, zich overgevend aan het verdriet.

Na een ochtend wandelen op deze bijzondere plek, is een fijne stop bij het Tram Depot voor een koffie en cornetto wel aan te raden. Wandel via de Via Caio Cestio terug richting Piramide, steek de Via Marmorata over en ga aan de overkant van deze straat naar links. Je ziet de oude groene tramcoupé na ongeveer 200 meter lopen vanzelf aan je rechterhand liggen. Dit Tram Depot werd verbouwd tot bar c.q. foodtruck, waar je allerlei lekkers kunt afhalen. Er is ook een fijn terrasje. Het Tram Depot is van april t/m november geopend, met de heerlijkste koffies, zoete broodjes en versgeperste sapjes. Ik vond het een uitstekende manier om een mooie ochtend in Testaccio te beëindigen!

Cimitero acattolico, Via Caio Cestio, 6 Rione di Testaccio, 00153 Rome.
Openingstijden: ma-za: 9.00-17.00 (laatste entree 16.30), zo en feestdagen: 9.00-13.00 (laatste entree 12.30).
Kom je in de zomervakantie? Kijk dan op de site naar de aangepaste openingstijden!
https://www.cemeteryrome.it/about/siamo.html

©Photo copy Maaike Raduzzi